Shockschade na identificatie slachtoffer in mortuarium
Op 17 mei 2022 deed het Gerechtshof Den Bosch uitspraak in een zaak, waarin het slachtoffer door hevig geweld op zijn hoofd om het leven is gebracht. De ouders, broer en zus van het slachtoffer proberen via een civiele procedure hun shock- en affectieschade te verhalen op de dader. In deze blog lees je wat het hof oordeelt en wanneer iemand recht heeft op vergoeding van shock- en affectieschade.
Waar gaat deze zaak over?
Op 19 maart 2020 brengt iemand, die onder invloed is van drugs, een persoon om het leven door het uitoefenen van langdurig hevig geweld op zijn hoofd. Hierdoor raakt het hoofd van het slachtoffer ernstig verminkt. De ouders en broer van het slachtoffer identificeren het slachtoffer in het mortuarium. De ouders, broer en zus van het slachtoffer lopen geestelijk letsel op. Zij hebben een deel van hun schade vergoed gekregen in de strafzaak, waarin de dader is veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf. Via een civiele procedure proberen zij ook hun shock- en affectieschade te verhalen op de dader.
Wat oordeelt het hof?
Het hof kent aan de ouders een schadevergoeding van € 15.000,- toe voor hun shockschade. De ouders waren geen getuige van het geweldsmisdrijf, maar zij hebben hun zoon geïdentificeerd in het mortuarium. Voor het recht op vergoeding van shockschade moet onder meer voldaan zijn aan het confrontatievereiste. Het is niet noodzakelijk dat je het ongeval gezien hebt en voldoende kan zijn dat een directe confrontatie plaatsvindt met de ernstige gevolgen daarvan. Daaraan is volgens het hof voldaan.
De broer en zus van het slachtoffer voldoen ook aan het confrontatievereiste. Hun geestelijk letsel, een ander vereiste voor vergoeding van shockschade, staat echter nog niet vast. Zij worden in de gelegenheid gesteld dit aan te tonen. De rechtbank wijst de affectieschadevorderingen van de broer en zus af. Broers en zussen hebben in beginsel geen recht op vergoeding van affectieschade. Zij kunnen wel een beroep doen op de zogenoemde ‘hardheidsclausule’. Daar slagen zij niet in, omdat zij onvoldoende stellen om te concluderen dat de verhouding met hun broer zo sterk afweek van wat in het algemeen geldt voor volwassen kinderen uit één gezin. Het hof wijst ook de andere vorderingen van de zus af.
Wanneer recht op vergoeding shockschade?
In beginsel heeft iemand die geestelijk letsel oploopt door een ongeval van iemand anders geen eigen recht op vergoeding van schade die daardoor ontstaat. De Hoge Raad heeft daarop in het Taxibus-arrest een uitzondering aanvaardt. In deze zaak ging het om een ongeval waarbij een meisje van toen vijf jaar oud om het leven kwam. Rijdend op haar fiets werd zij aangereden door een taxibus, die vervolgens met de achterwielen over haar hoofd reed. De moeder van het meisje is naar de plaats van het ongeval gegaan en daar zag zij haar dochter levenloos liggen. Zij probeerde het hoofd van haar dochter om te draaien en kwam hierbij met haar hand in de schedel terecht. De moeder heeft hierdoor geestelijk letsel opgelopen.
De Hoge Raad oordeelde dat iemand recht heeft op vergoeding van shockschade als:
- door overtreding van een verkeers- of veiligheidsnorm een ernstig ongeval wordt veroorzaakt;
- door het waarnemen van het ongeval of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen daarvan bij de ‘derde’ een hevige schok wordt teweeggebracht;
- de derde daardoor geestelijk letsel oploopt.
In de praktijk werden de vereisten niet altijd hetzelfde uitgelegd. Daarom heeft de Hoge Raad via zijn recente arrest van 28 juni 2022 de rechtspraak over shockschade gepreciseerd op de volgende punten:
(I) Gezichtspunten bij beoordeling onrechtmatigheid
De Hoge Raad noemt de gezichtspunten die een rol spelen bij de beoordeling van de onrechtmatigheid jegens degene bij wie een schok teweeggebracht is. Het gaat onder meer om de intentie van de dader en de ernst van het leed van het primaire slachtoffer, de wijze waarop de derde wordt geconfronteerd met de gevolgen en de hechtheid van de relatie tussen het primaire slachtoffer en de derde.
(II) Uitleg vereiste geestelijk letsel
Vaak werd geoordeeld dat voor het bestaan van geestelijk letsel een diagnose van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld moet zijn gesteld (zoals PTSS). De Hoge Raad oordeelt dat dit niet nodig is. Een rapportage van een ter zake bevoegde en bekwame deskundige, zoals een psychiater, huisarts of psycholoog, die oordeelt dat het geestelijk letsel ernstig en in voldoende mate objectiveerbaar is, is voldoende.
(III) Uitleg confrontatievereiste
De Hoge Raad oordeelt in de zaak die voorlag dat aan het voldoen van het confrontatievereiste niet afdoet dat de benadeelde partij pas op een later moment met de gevolgen van het strafbare feit is geconfronteerd en dat de confrontaties in het mortuarium en daarna met foto’s niet onverwacht en niet onvermijdbaar waren. De Hoge Raad kiest dus voor een ruime uitleg van het confrontatievereiste.
(IV) Samenloop schokschade en affectieschade
De Hoge Raad oordeelt dat de vergoeding voor shock- en affectieschade naast elkaar kunnen bestaan. De ene vergoeding wordt dus niet op de andere in mindering gebracht.
Wanneer recht op vergoeding affectieschade?
Sinds 1 januari 2019 bestaat het recht op vergoeding van affectieschade in het geval van overlijden en zeer ernstig letsel (als richtlijn geldt ten minste 70% blijvende invaliditeit). De naasten, zoals genoemd in art. 6:107 lid 2 en art. 6:108 lid 4 BW, kunnen aanspraak maken op een vaste vergoeding tussen € 12.500,- en € 20.000,-.
Op grond van de ‘hardheidsclausule’ kunnen ook anderen, zoals een broer of zus, mogelijk aanspraak maken op een vergoeding. Diegene moet dan wel aantonen dat hij ten tijde van de gebeurtenis in een zodanige nauwe persoonlijke relatie tot het slachtoffer staat, dat uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat hij als naaste wordt aangemerkt.
Advies
Wilt u geadviseerd worden over de mogelijkheden om shockschade en/of affectieschade vergoed te krijgen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op via 033 – 303 79 47 of info@solvitadvocatuur.nl.
Delen
Delen
Delen
